De 5 beste AV-museumbelevingen: #4 Location based Augmented Reality in het Gevangenismuseum, Poëzie
Waar komt het museum écht tot leven? Studio Maslow laat het zien
Het bordje naast het kunstwerk, de historische plattegrond en een video in de hoek zijn één manier om de museumbezoeker mee te nemen. Maar met de huidige technologie kan een museum méér om geschiedenis of thema over te brengen. Veel musea grijpen moderne filmische en interactieve middelen als augmented reality of 4D-film aan om hun bezoekers een belevenis te bieden. Pure gimmicks of inhoudelijke toevoeging?
Studio Maslow ging in Nederland en België op zoek naar musea die aan de slag gingen met augmented reality, 4D-film, projection mapping en andere audiovisuele aspecten. In deze vijfdelige serie komen de hoogtepunten aan bod.
#4 Augmented Reality in het Gevangenismuseum, Poëzie Museum Amsterdam en BRAFA
Film in musea blijft vaak steken bij een rechthoekig scherm, al zijn er ook uitzonderingen. Omniversum en Aviodrome gaan een stuk verder en geven de bezoeker een unieke ervaring.
Gevangenis Museum
Feiten: Augmented fotografie
Het Gevangenismuseum in Veenhuizen bevindt zich op een daadwerkelijk gevangenisterrein in de voormalige pauperkolonie. Je kan er een rondleiding krijgen in een gevangenis die in 2008 nog in gebruik was, een ritje maken in de boevenbus en de collectie bekijken. Het Gevangenismuseum heeft ook een (Re)Tour op het terrein waarin archieffoto’s worden getoond. Door middel van de app Layar kunnen logo’s op bordjes worden gescand. Dit zorgt ervoor dat foto’s over de realiteit worden geprojecteerd, waardoor je kan zien hoe het terrein eruitzag toen het nog in gebruik was.
Ervaring: weinig ondersteuning
Om de (Re)tour te beleven bleek het in Veenhuizen lastig om de juiste informatie te verkrijgen. Een aantal medewerkers had nog nooit van de (Re)tour gehoord en niemand kon ons praktische uitleg verschaffen. Aan de hand van het foldertje was het nog steeds lastig om te achterhalen hoe het de app precies werkte en de bordjes waren slecht te vinden. Desondanks konden we een aantal interessante foto’s op verschillende locaties bekijken, waarbij het echt aanwezig zijn op de locatie een extra laag toevoegde aan de belevenis van historische fotografie.
Poëzie Museum
Feiten: volledig Augmented collectie
Het Poëzie Museum Amsterdam is gevestigd aan het Museumplein in Amsterdam. Oh, kun je het niet vinden? Dat is goed mogelijk, want het Poëzie Museum Amsterdam is namelijk een virtueel museum dat je gratis kan bezoeken op het museumplein. Via de app “Play me” kan je ter plekke ‘door’ je telefoon kijken naar een Augmented Reality layer dat bovenop de zichtbare werkelijkheid ligt. Tien dichters werden gevraagd om zes gedichten te schrijven en te exposeren in een virtuele ruimte. Ze kregen elk een eigen virtueel paviljoen om hun gedichten te presenteren aan de bezoekers.
Ervaringen: stilstaand gebrekig beeld
Bij het voorbereiden van ons bezoek werden we al teleurgesteld omdat de Play Me alleen beschikbaar bleek voor de iPhone. Met een leentelefoon ter plaatse kwamen we ook niet veel verder. Op de website werd ons navigeerbare paviljoens beloofd, maar op het scherm verschenen maar delen van de paviljoens. Deze bewogen ook niet mee, en de gedichten waren zo ook maar gedeeltelijk te lezen. Of dit te wijten was aan een verouderd bestuurssysteem hebben we niet uit kunnen vinden. Hoewel het gaat om een interessant concept, lijken er nog overduidelijke kinderziektes te zitten in deze uitwerking.
BRAFA en ErfgoedApp
Feiten: augmented context op kunst
De Vlaamse erfgoedvoorvechter FARO heeft recent de ErfgoedApp ontwikkeld, een applicatie die het voor musea mogelijk maakt om hun collectie of gebouw augmented te maken. In Vlaanderen zijn er al bijna 1000 locaties in de app bekend waar gebruik kan worden gemaakt door de app. Wij bezochten de BRAFA, een Europese kunst en antiekbeurs in Brussel. Tijdens de editie van 2017 heeft de Koning Boudewijnstichting een expositie ingericht, waarbij ze de mogelijkheden van de bestaande ErfgoedApp heeft gebruikt. Zo is er voor de bezoeker een extra laag via Augmented Reality aan de aan de kunstvoorwerpen toegevoegd. Zo kun je achter de verflagen van schilderijen kijken naar de originele schetsen, is er ook tekstuele informatie beschikbaar, bijvoorbeeld over details en is er een audiogids die de voorwerpen beschrijft. Dit voorziet de kunstliefhebbende bezoeker van extra context.
Ervaringen: functionele toevoegingen
Het leuke aan de app is het multimediale karakter van de toepassing. Door audio met beeld te combineren kan je kiezen waar je aandacht naar uitgaat. Ook de visuele augmented reality-laag werkt erg goed waar het voor het oog onzichtbare eigenschappen van het werk laat zien.
Trends:
Wij moeten concluderen dat Augmented Reality in musea in Nederland nog niet doet wat het ervan gehoopt wordt. Naast de bovenstaande voorbeelden heeft ook het Stedelijk Museum Amsterdam de vingers gebrand aan een AR experiment, waar ook de app Layar voor gebruikt werd. Kort na aanvang zijn ze er weer mee gestaakt. De resultaten zijn op z'n best glitchy en werken op z'n slechtst helemaal niet.
Het Belgische voorbeeld laat zien hoe de AR-technologie wél succesvol kunnen worden ingezet. Hier is het duidelijke voordeel dat er voor één platform/app is gekozen (de ErfgoedApp), die tevens gemakkelijk is in te stellen voor de musea zelf. Dit heeft ook een voordeel voor de kosten: er hoeft niet een volledige app te worden ontwikkeld door technici, waardoor communicatiemedewerkers zelf -stukken goedkoper - de kolen uit het vuur kunnen halen.
Museumbezoeker heeft met de ErfgoedApp het voordeel dat ze slechts een keer hoeven uit te zoeken hoe de app werkt, bij volgende musea is het logootje herkenbaar en kan de bezoeker met veel gemak instappen. Waarschijnlijk zal ook in Nederland op termijn één app de voorkeur krijgen, tot dan toe blijft het op locatie van je databundel downloaden van nieuwe apps.
Een ander alternatief voor de AR-apps op de telefoon zijn smartglasses, zoals de Microsoft HoloLens - in gebruik - en de Meta - nog in ontwikkeling. Deze brillen projecteren een extra laag visuele informatie op de binnenkant van brillenglazen. Het voordeel is dat de bril alle hoofd- en oogbewegingen volgt. Nadeel is dat de resultaten nog niet altijd even indrukwekkend zijn. De prijzen van de smartglasses liggen nu nog boven de €1000. Het is vanwege het ontwikkel stadium niet te verwachten dat de prijzen snel zullen gaan zakken, wel dat de capaciteiten van de brillen de komende tijd alleen maar beter zullen worden.
