De 5 beste AV-museumbelevingen: #2 IMAX-Domescherm en 4D-film in Omniversum en Aviodrome
Waar komt het museum écht tot leven? Studio Maslow laat het zien
Het bordje naast het kunstwerk, de historische plattegrond en een video in de hoek zijn één manier om de museumbezoeker mee te nemen. Maar met de huidige technologie kan een museum méér om geschiedenis of thema over te brengen. Veel musea grijpen moderne filmische en interactieve middelen als augmented reality of 4D-film aan om hun bezoekers een belevenis te bieden. Pure gimmicks of inhoudelijke toevoeging?
Studio Maslow ging in Nederland en België op zoek naar musea die aan de slag gingen met augmented reality, 4D-film, projection mapping en andere audiovisuele aspecten. In deze vijfdelige serie komen de hoogtepunten aan bod.
#2 IMAX-Domescherm en 4D-film in Omniversum en Aviodrome
Film in musea blijft vaak steken bij een rechthoekig scherm, al zijn er ook uitzonderingen. Omniversum en Aviodrome gaan een stuk verder en geven de bezoeker een unieke ervaring.
Omniversum
Feiten: IMAX Dome
Het Omniversum in Den Haag is een grootbeeldfilmtheater waar films worden geprojecteerd op een koepelscherm. Als kijker zit je in een stoel die iets naar achteren is gekanteld om zo het grote scherm, dat doorloopt tot boven je hoofd, in één opslag goed te bekijken. Doordat je hele blikveld wordt gevuld door scherm, wordt de film als veel intenser ervaren. Dit wordt onder ander mogelijk gemaakt door een speciaal ontworpen filmtheater, meerdere projectoren en een surround sound system. De films die bij Omniversum worden gedraaid gaan over de natuur, onze planeet en cultuur. De meest succesvolle film van het Omniversum maakt de onderwaterwerkelijk van dolfijnen toegankelijk voor de bezoeker.
Ervaring: toegang tot wondere werelden
De natuurfilms zijn heel indrukwekkend om op een grootbeeld te zien. De beleving van de plek wordt erg benadrukt en zeker wanneer er met schaal wordt gespeeld levert dit een dankbare immersive experience (immersieve beleving) op die abstracte werelden opent. De grappige animatiefilm over vliegen die naar de maan willen vertelt indirect semi-educatief het verhaal van de maanlanding. Deze film is grappig, maar hier voegt het grote beeld weinig toe, al gaat het wel om een omgeving die niet bereikbaar is voor de gemiddelde bezoeker.
Aviodrome
Feiten: 4D kijken en voelen
Het Aviodrome is een luchtvaartmuseum in Lelystad. Het is een speeltuin voor vliegtuigliefhebbers, maar zeker ook voor gezinnen met kinderen. De enorme hallen staan vol passagiersvliegtuigen als de Boeing-747, de Connie en een replica van het eerste vliegtuig ooit gemaakt door de Wright Brothers. In veel gevallen mag je eraan zitten en erin klimmen. Als bezoeker kan je in het Aviodrome je lol op in verschillende vliegtuigsimulatoren. Daarnaast is er ook een 4D-film gemaakt waarin de vliegtuigfantasieën van twee kinderen realiteit worden in een spannend avontuur: Skymania.
Ervaringen: beleving van een fantasie
Het resultaat van de 4D-film Skymania is een speelse reis door de Nederlandse luchtvaartgeschiedenis. 4D is een marketingterm waarmee duidelijk wordt gemaakt dat naast stereoscopisch 3D-beeld ook fysieke effecten de film ondersteunen. In Skymania zijn dat wind, regen, geur, bliksemlicht en rook. Daarbovenop heeft dit theater zijpanelen die eruitzien alsof ze onderdeel zijn van een vliegtuigbouwpakket van reuzeproporties. De zijpanelen worden gebruikt als projection mapping-oppervlak voor sfeereffecten en als verrassende toevoeging op het verhaal. Soms als spektakel (brandende motoren) of als infotainment (historische beelden). Skymania is een levendige toevoeging op de collectietentoonstelling, doordat de vliegtuigen die in het verhaal tot leven komen ook daadwerkelijk op het terrein te vinden zijn. De 4D-effecten maken de fantasie van deze twee kinderen invoelbaar.
Trends: kostbare immersie, goedkopere 3D-toekomst?
Content maken voor de IMAX-systemen van het Omniversum begint bij €12 miljoen, waardoor de films dan ook jaren blijven draaien. Het Omniversum is onderdeel van een wereldwijd netwerk van vergelijkbare IMAX dome theaters, wat een oplossing biedt om distributie winstgevend te kunnen maken. IMAX domes worden regelmatig in samenwerking met natuur- of techniekmusea gebouwd, waar tientallen miljoenen mee gemoeid zijn en allerlei contracten worden afgesloten voor de langere termijn. Vaak worden nog analoge filmprojectoren gebruikt en aansturings-hardware en software zijn ‘custom-made’.
De 4D-oplossing van Aviodrome is een stuk voordeliger. Inrichting van de zaal en productie van de film zullen rond de €1.000.000 zijn geweest. Dit is nog steeds een redelijk bedrag, maar is vrij te maken voor een partij met een succesvolle bezoekersgeschiedenis.
Toch is het de vraag of de dure technologie niet wordt ingehaald door steeds goedkopere VR-technologie. Een VR-bril van een paar honderd euro, voorzien van 3D audio is een direct alternatief. De verwachte massa-verspreiding van VR-brillen heeft partijen als Disney al verleidt spektakel te leveren, al zijn het nog experimenten. Op het gebied van content is het aanbod nog beperkt, net als partijen die de content kunnen leveren.
VR-technologie gaat wel ten koste van de gezellig-samen-in-een-theater-zitten-beleving. En de megaflatscreens thuis kunnen ook niet op tegen het visuele geweld van 250m2 aan geweld. Ook zijn 4D-elementen alleen grootschalig haalbaar. Al deze omstandigheden verklaren deels waarom in Nederland het aantal bioscopen en museumbezoekers nog steeds groeit.
